نحوه کارکرد الکتروموتور بدین صورت است که جریان الکتریکی از سیم‌پیچ عبور می‌کند؛ میدان مغناطیسی در سیم‌پیچ باعث می‌شود که نیرویی، شفت موتور را به چرخش در آورد. انواع مختلفی از الکتروموتور وجود دارند که تمامی آنها طبق همین اصول کار می‌کنند. برای آنکه بتوانید از این وسیله کاربردی استفاده کنید، باید با انواع آن آشنا شوید.

انواع الکتروموتور بر اساس ولتاژ ورودی

همانطور که اشاره کردیم، الکتروموتورها انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کنند؛ بدین ترتیب باید انرژی مکانیکی موردنیاز خود را از یک منبع انرژی دریافت کنند. از این جهت می‌توان الکتروموتور را به دو دسته کلی تقسیم کرد: الکتروموتورهای جریان متناوب (AC) و الکتروموتور جریان مستقیم (DC). تفاوت اصلی این دو نوع الکتروموتور، در ارتباط میان سیم‌پیچ‌ها است که هر یک با کمی تفاوت، انرژی مکانیکی تولید می‌کنند. هر یک از این دو نوع در کنار کارکرد متفاوت، شامل مدل‌های بسیار متنوعی هم می‌شوند.

1. الکتروموتورهای جریان متناوب AC

الکتروموتورهای جریان متناوب دارای یک استاتور و یک سیم‌پیچ هستند و همانطور که از نامشان پیداست، با جریان متناوب کار می‌کنند. همچنین در دو نوع موتور تک ‌فاز (برای توان پایین) و موتور سه‌ فاز (برای توان بالا) وجود دارند.

الکتروموتور جریان متناوب شامل دو مدل سنکرون و آسنکرون یا القایی می‌شود. موتورهای سنکرون بدون لغزش هستند و سرعت روتور و سرعت میدان مغناطیسی در آنها برابر است. در مقابل، در موتورهای القایی، سرعت میدان مغناطیسی استاتور بیشتر است و به همین جهت اندکی لغزش در آن مشاهده می‌شود. از مدل های دیگر می توان به الکتروموتورهای ضدانفجار هم اشاره کرد.

2. الکتروموتورهای جریان مستقیم DC

الکتروموتور جریان مستقیم، کاربردهای بسیار گسترده‌ای دارد و همین موضوع باعث شده تا محبوبیت بیشتری هم داشته باشد. این نوع الکتروموتور با جریان برق مستقیم کار می‌کند. الکتروموتور جریان مستقیم، پس از دریافت انرژی الکتریکی، یک میدان مغناطیسی در استاتور موتور ایجاد می‌کند. روی روتور این نوع الکتروموتور، آهنربایی وجود دارد که میدان مغناطیسی ایجاد شده، باعث دفع و جذب آن شده و در نهایت باعث به حرکت درآمدن آن می‌شود.

از مهم‌ترین دلایل محبوبیت الکتروموتور می‌توان به امکان کنترل سرعت به صورت دقیق اشاره کرد. همچنین نصب آنها بسیار ساده بوده و نگهداری از آنان نیز راحت است. به‌واسطه همین ویژگی‌ها، الکتروموتورهای جریان مستقیم کاربرد ویژه‌ای در لوازم خانگی، وسایل نقلیه و ماشین‌آلات پیدا کرده‌اند؛ زیرا راه اندازی و توقف این دستگاه‌ها، با سرعت بسیار بالایی انجام می‌شود.

الکتروموتور DC شامل موتورهای شنت، موتور با تحریک جداگانه یا مستقل، موتور سری، موتور DC مغناطیس دائمی و موتور کمپوند می‌شود. هر یک از این مدل‌ها به دلیل اتصال خاص میان سیم‌پیچ و آرمیچر (با نوع اتصال موازی، سری، ترکیبی)، با یکدیگر تفاوت دارند.

کاربردهای الکتروموتور

هر یک از مدل‌های الکتروموتور با توجه به میزان قدرتی که دارند، در امور مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از رایج ‌ترین کاربردهای انواع الکتروموتور به شرح زیر است:

صنایع هوا فضایی

الکتروموتورها به عنوان قطعه اصلی در دستگاه‌های همچون پره‌های هلیکوپتر و موتورهای جت استفاده می‌شوند.

لوازم خانگی

تعداد زیادی از وسایل و لوازم خانگی، با نیروی مکانیکی کار می‌کنند. لباسشویی، همزن برقی، انواع مخلوط‌کن و غذاساز، آسیاب، پمپ آب، تهویه و فن و حتی پنکه‌ها نیز از جمله مواردی هستند که کارکرد اصلی آنها به‌وسیله نیروی مکانیکی صورت می‌گیرد. بدیهی است که در تولید هر یک از این لوازم و لوازم مشابه، می‌توان از انواع الکتروموتور کمک گرفت.

خودروها و ماشین‌آلات صنعتی

شاید در یک نگاه کلی به نظر برسد که ماشین‌آلات و خودروها، سوخت مصرفی خود را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کنند. این طرز فکر تا حدودی درست است؛ اما در میانه راه تبدیل سوخت به انرژی مکانیکی، الکتریسیته نیز نقشی غیر قابل‌ انکار دارد. بدین ترتیب در تولید بسیاری از ماشین‌آلات و خودروها نیز باید از الکتروموتور استفاده کرد.

خودروهای برقی نیز از جمله مهم‌ترین لوازمی هستند که برای کار کردن به الکتروموتور نیاز دارند. همچنین در کنار این مورد، می‌توان به برخی دوچرخه و اسکوترها نیز اشاره کرد. به همین ترتیب ماشین‌های اسباب‌بازی برقی نیز از الکتروموتور استفاده می‌کنند.

صنایع نفت ، گاز و پتروشیمی

الکتروموتورها به عنوان قطعه اصلی در دستگاه‌های بالابری و چرخشی استفاده می‌شوند.

ابزار کار برقی

بسیاری از ابزارهای فنی، برای کار کردن به انرژی الکتریکی نیاز دارند. ابزارهایی مانند مته، اره ‌برقی و ابزارهای برقی دینام از دیگر لوازمی هستند که عملکرد آنها به‌وسیله الکتروموتور است.

صنایع غذایی

الکتروموتورها به عنوان قطعه اصلی در دستگاه‌های مختلفی مانند مخلوط کن‌ها ، آسیاب‌ها و دستگاه‌های خمیر زنی استفاده می‌شوند.

نحوه نگهداری از الکتروموتور

اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که در خصوص نگهداری از الکتروموتور وجود دارد، قرار دادن آن در محیطی بدون رطوبت است. رطوبت بالا می‌تواند به قطعات مختلف دستگاه آسیب برساند و در عملکرد آن اختلال ایجاد کند. همچنین دقت کنید که کار کردن الکتروموتور در شرایطی که رطوبت هوا بالاست، صحیح نخواهد بود.

در واقع باید اینگونه گفت که علاوه بر نگهداری درست از الکتروموتور، این وسایل در زمان استفاده نیز باید در رطوبت مناسبی قرار داشته باشد. پس از آن نیز باید دقت کنید که گردوخاک و آلودگی هم می‌توانند تأثیری مشابه رطوبت را بر الکتروموتور بگذارند؛ البته با این تفاوت که حذف آلودگی و گردوخاک و استفاده مجدد از الکتروموتور امکان‌پذیر است.

روان‌کاری موتور پیش از استفاده نیز نقش بسزایی در کارکرد صحیح و افزایش طول عمر آن دارد. داغ‌ شدن زیاد و تجربه دمای بالا، ممکن است باعث اختلال در کارکرد موتور شود. به همین جهت بهتر است زمانی که دمای موتور افزایش پیدا کرد، از خنک‌کننده مناسب استفاده کنید.

همچنین توصیه می‌شود که در فواصل زمانی منظم (وابسته به میزان کارکرد موتور) اقدام به بررسی قطعات آن نمایید تا در صورت بروز مشکل، بتوانید هر چه سریع‌تر الکتروموتور را تعمیر نمایید.

خرید الکتروموتور

الکتروموتور امروزه تبدیل به بخشی جدانشدنی از لوازم مهم در زندگی انسان شده است. به‌گونه‌ای که اگر این وسیله نبود، بسیار از لوازمی که به صورت روزمره از آنها استفاده می‌کنیم نیز وجود نداشتند. همانطور که بررسی کردیم، این وسیله در صنایع مختلفی کاربرد دارد و در هر زمینه نیز نوع خاصی از آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. چنانچه قصد خرید الکتروموتور را دارید، بهتر است به‌خوبی با انواع آن آشنا شوید تا بهترین مدل آن را تهیه نمایید.